به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

اقوام؛ ریشه ایران زمین

تاریخ انتشار: ۲ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۰۴۱۲۳

نخستین جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی با انتشار پوستر و فراخوان، به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی نخستین جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی، فراخوان و پوستر این رویداد که به دبیری کمال تبریزی و ریاست مهدی حیدری آبان ماه ۱۴۰۲ در تبریز برگزار خواهد شد، منتشر شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

متن فراخوان نخستین جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی با شعار «اقوام؛ ریشه ایران زمین» به شرح زیر است:
موسسه فرهنگی هنری فصل هنر با استناد به مطالعات و تحقیقات کاربردی و هدفمند در حوزه اقوام ایرانی و نیازسنجی در راستای برگزاری یک جشنواره فیلم با موضوعیت جایگاه اقوام در سینمای ایران، مراحل پژوهش و امکان‌سنجی اولین جشنواره ملّی فیلم اقوام ایرانی را از سال ۱۴۰۱ آغاز کرده و پس از مطالعات گسترده و رایزنی‌های مختلف و تشکیل کارگروه‌های تخصصی با استادان دانشگاه، نخبگان فرهنگی، فعالان حوزه سینما و مسئولان عالی رتبه کشوری و استانی، با صدور موافقت‌نامه اصولی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برگزاری این جشنواره را در گستره ملی اجرایی کرد.
گستره‌ی زیست‌بوم، آیین‌های فرهنگی و مذهبی، سبک زندگی، آداب و رسوم و سنن اقوام ایرانی، تاریخ اقوام، میراث فرهنگی ملموس و ناملموس و ظرفیت‌های گردشگری به قدری متنوع و رنگارنگ است که مخاطبان فیلم‌های این جشنواره، رنگین‌کمانی از قاب‌ها و فریم‌های بی‌بدیل را به تماشا خواهند نشست. از برگزاری مراسم و آیین‌های مذهبی گرفته تا لباس‌ها، غذا‌های محلی و صنایع دستی اقوام مختلف ایرانی، از مسابقات اسب سواری هموطنان ترکمن تا ماهی‌گیران و لنج‌سازان مردمان جنوب، از آداب و رسوم ایلات ارسباران تا مرز نشینان بلوچ، همه و همه در این جشنواره فیلم در قاب سینما کنار هم قرار خواهند گرفت.
* اهداف و محور‌های جشنواره:
۱- برجسته کردن اشتراکات فرهنگی، مذهبی و آیینی اقوام ایرانی.
۲- به تصویر کشیدن تنوع کم نظیر گستره زیست بوم فرهنگی، شیوه زندگی، آداب و رسوم و سنن اقوام ایرانی.
۳- ایجاد بستر مناسب برای نمایش ظرفیت‌های فرهنگی اجتماعی و گردشگری در مرز‌های جغرافیایی تک تک اقوام ایرانی، توسط هنرمندان و فیلمسازان بومی.
۴- معرفی جاذبه‌های تاریخی، گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی که به صورت کم‌نظیر و بی نظیر در گستره جغرافیای اقوام وجود دارد.
۵- شناسایی و معرفی پتانسیل‌های بالقوه و بالفعل اقوام جهت جذب سرمایه‌گذار در حوزه اقتصاد گردگشگری.
* بخش‌های جشنواره:
۱- بخش اصلی: فیلم‌های داستانی، مستند، انیمیشن و نماهنگ منطبق با موضوع جشنواره، شامل گستره زیست بوم، آیین‌های فرهنگی و مذهبی، سبک زندگی، آداب و رسوم و سنن اقوام ایرانی، تاریخ اقوام، میراث فرهنگی ملموس و ناملموس و ظرفیت‌های گردشگری در این بخش قرار خواهند گرفت.
۲- بخش تجربی: شامل آثاری با موضوع و اهداف جشنواره که قوانین سنتی و قواعد عرفی سینمایی در آن رعایت نمی‌شود و از روش‌های غیرمعمول و جدید برای روایت داستان استفاده می‌شود.
۳- بخش جنبی: شامل آثاری است که نتوانسته‌اند در بخش‌های رقابتی جشنواره حضور داشته باشند. دبیر جشنواره، آثار این بخش را انتخاب و جهت پخش در این بخش معرفی خواهد کرد.
* شرایط عمومی شرکت در جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی:
۱- شرکت همه فیلمسازان، نهاد‌های فرهنگی و هنری و تهی‌کنندگان بخش خصوصی در این جشنواره آزاد است (تولیدات صداوسیما از طرف دبیرخانه مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.)
۲- ثبت‌نام در جشنواره تنها به شیوۀ الکترونیکی امکان‌پذیراست؛ بنابراین لازم است درخواست‌کنندگان با مراجعه به سایت www. aghvamfilm.com فرم تقاضای شرکت در جشنواره را تکمیل کرده و سپس فایل اصلی فیلم را در سایت جشنواره بارگذاری و یا به آدرس دبیرخانه طبق زمان‌بندی مشخص شده ارسال کنند.
* توجه: فیلمسازان فقط یک بار می‌توانند فیلم خود را به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند و امکان اصلاح مجدد وجود ندارد.
۳- تمام فیلم‌هایی که به گویش یا زبان‌های محلی تولید شده است، باید با زیرنویس فارسی به دبیرخانه جشنواره ارسال شود.
۴- ارسال تیزر فیلم با فرمت MP ۴ حداکثر یک دقیقه و با حجم ۵۰ مگابایت به همراه نسخه فیلم الزامی است.
۵- فیلم‌هایی که به بخش مسابقه (اصلی، تجربی و جنبی) راه می‌یابند، گواهی شرکت در جشنواره دریافت خواهند کرد.
۶- فیلم‌هایی که از استاندارد‌های فنی لازم برخوردار نباشند، به تشخیص دبیرخانه جشنواره از بخش مسابقه حذف می‌شوند.
۷- دبیرخانه جشنواره، هیچگونه مسئولیتی در قبال آسیب‌های ناشی از ارسال نامطلوب آثار از جانب شرکت کننده را نمی‌پذیرد.
۸- پس از راه‌یابی فیلم‌ها به بخش‌های جشنواره امکان خارج کردن آن‌ها ازبرنامه جشنواره وجود ندارد.
۹- تصمیم نهایی درباره موارد پیش بینی نشده که در مقررات حاضر لحاظ نشده و یا ابهامات ناشی از مفاد آن و تغییر در بعضی از مقررات، با دبیر جشنواره است.
۱۰- تهیه‌کننده اثر یا نماینده قانونی او با ارسال فیلم به دبیرخانه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی رضایت و اختیارات لازم را جهت نمایش فیلم در اختیار دبیرخانه جشنواره قرار می‌دهد.
۱۱- تکمیل فرم تقاضای شرکت در جشنواره به معنای پذیرش کلیه مقررات اعلام شده است.
۱۲- لازم است بر هر لوح فشرده فقط یک عنوان فیلم ارسال شود.
۱۳- هیچکدام از جوایز به طور هم ارزش به دو فیلم تعلق نخواهند گرفت.
۱۴- دبیرخانه جشنواره، آثاری که بعد از مهلت مقرر ارسال شوند را نخواهند پذیرفت.
۱۵- تاریخ تولید آثار جهت شرکت در بخش‌های مختلف جشنواره شامل تمامی تولیدات از سال ۱۳۹۶ به بعد است.
۱۶- در صورتی که فیلمنامه اثر اقتباسی باشد، باید گزینه مربوطه را علامت زده و منبع اقتباس مشخص شود.
۱۷- پس از اعلام دبیرخانه و راه یابی اثر به بخش مسابقه باید یک نسخه اصلی از فیلم همراه با درج کد رهگیری، نام فیلم، نام فیلمساز و مدت زمان فیلم و شماره تلفن تهیه کننده و کارگردان حداکثر تا ۵ روز از زمان اعلام به دبیرخانه جشنواره تحویل شود. در غیر این صورت اثر از بخش مسابقه حذف شده و مسئولیت آن متوجه صاحب اثر است.
۱۸- دبیرخانه جشنواره مجاز به استفاده از آثار ارسالی در بخش‌های مختلف جشنواره (کتاب، کاتالوگ، تیزر، فضای مجازی و...) است.
۱۹- مسئولیت حقوقی آثار ارسالی به دبیرخانه جشنواره بر عهده ثبت نام کننده است.
۲۰- مدارک مورد نیاز جهت ثبت نام در جشنواره:
● تصویر کارت ملی
● تصویر شناسنامه
● عکس پرسنلی
● عکس‌های صحنه (۳ قطعه) و پشت صحنه فیلم (۳ قطعه)
* لازم به توضیح است که تمامی مدارک در سامانه اختصاصی جشنواره به نشانی www.aghvamfilm.ir بارگذاری خواهد شد.
شرایط فنی آثار راه‌یافته به بخش مسابقه:
الف) آثار ارسالی در سایت جشنواره باید با حداکثر حجم ۱ GB بارگذاری شود.
ب) تمامی آثار پذیرفته شده در بخش مسابقه باید در فرمت Full HD و لزوماً با مشخصه فریم ریت‌های) ۲۴-۲۵ p) یا ۵۰ p یا۵۰ i و حداقل حجم ۱ GB و حداکثر ۴ GB صرفاً به صورت فایل دیتا روی دیسک DVD به دبیرخانه جشنواره ارسال شود.
فرمت‌های قابل پذیرش:
● MXF
● MOV (H.۲۶۴)
● MPEG ۴ (H.۲۶۴)
● HEVC (H.۲۶۵)
تذکر مهم: به علت فراوانی آثار و محدودیت زمانی، فرمت‌های متفرقه یا فایل‌های دارای ایراد، در مرحله انتخاب آثار شرکت داده نخواهند شد.
* استاندارد‌های زیرنویس: زیرنویس فارسی آثار باید به صورت یک‌پارچه با خود تصویر ادغام (Merge) شده باشد؛ همچنین پیشنهاد می‌شود برای تمامی آثار از فونت Yekan Bold و با اندازه ۳۶ با رنگ زرد و حاشیه (Stroke) مشکی استفاده شود.

* جوایز جشنواره:

۱- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان به عنوان جایزه بهترین فیلم جشنواره (این جایزه به تهیه‌کننده تعلق می‌گیرد).
۲- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۶۰ میلیون تومان به بهترین کارگردانی در بخش فیلم داستانی
۳- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۴۰ میلیون تومان به بهترین کارگردانی در بخش فیلم مستند
۴- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۷۰ میلیون تومان به بهترین فیلم مستند
۵- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین تحقیق و پژوهش در فیلم مستند
۶- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۵۰ میلیون تومان به بهترین فیلم پویانمایی
۷- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۳۰ میلیون تومان به بهترین نماهنگ
۸- دیپلم افتخار و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین موسیقی فیلم
۹- دیپلم افتخار و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین گریم
۱۰- دیپلم افتخار و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین طراحی صحنه و لباس
۱۱- دیپلم افتخار و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین طراحی جلوه‌های ویژه
۱۲- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین بازیگر مرد
۱۳- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین بازیگر زن
۱۴- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین فیلم‌نامه
۱۵- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۲۰ میلیون تومان بهترین فیلمنامه اقتباسی
۱۶- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین صدای فیلم
۱۷- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۲۰ میلیون تومان به بهترین تدوین
۱۸- تندیس جشنواره، لوح تقدیر و مبلغ ۳۰ میلیون تومان به بهترین فیلمبرداری
۱۹- تندیس جشنواره و مبلغ ۵۰ میلیون تومان به بهترین فیلم از نگاه تماشاگران
۲۰- تندیس جشنواره و مبلغ ۵۰ میلیون تومان به عنوان جایزه ویژه هیات داوران
۲۱- جایزه ویژه رییس جشنواره به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان در قالب حمایت از تولید فیلم
۲۲- جایزه ویژه برگزار کننده جشنواره، موسسه فرهنگی هنری فصل هنر به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان در قالب حمایت از تولید فیلم

* تقویم جشنواره:

۱- مهلت ارسال آثار: ۱۰ مهرماه ۱۴۰۲،
۲- بازبینی و انتخاب آثار: ۱۵ الی ۲۵ مهرماه ۱۴۰۲،
۳- داوری آثار: ۶ الی ۱۲ آبان ماه ۱۴۰۲،
۴- افتتاحیه جشنواره: ۹ آبان ماه ۱۴۰۲،
۵- اختتامیه و اهدای جوایز: ۱۴ آبان ماه ۱۴۰۲

* محل برگزاری جشنواره:

مرکز برگزاری جشنواره شهر تبریز است. فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره به طور همزمان در ۱۵ مرکز استان به نمایش در خواهد آمد.
گفتنی است پوستر جشنواره توسط ناصر فرشاد طراحی شده است.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی میلیون تومان به بهترین فیلم دبیرخانه جشنواره شرکت در جشنواره ۵۰ میلیون تومان تندیس جشنواره آبان ماه ۱۴۰۲ آداب و رسوم بخش مسابقه فیلم ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۰۴۱۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آریایی‌ها چه کسانی بودند؟/ نگاهی عمیق به مهاجرت آریایی‌ها به فلات ایران

آریایی‌ها یک گروه از اقوام هندوایرانی هستند که در گذشته از دشت‌های آسیای میانه به جغرافیای ایران مهاجرت کردند. این مهاجرت‌ها در دوره‌های مختلف تاریخی اتفاق افتاده‌اند. علی‌رغم اختلاف نظرها در مورد زمان و شکل این مهاجرت‌ها، اکثر تاریخ‌نگاران موافقند که آریایی‌ها جزو اولین گروه‌هایی بودند که به ایران مهاجرت کردند. 

به گزارش بیتوته، واژه "آریا" اصطلاحی است که در زبان سانسکریت و زبان‌های هندواروپایی برای اشاره به خود و دیگران با معنای "نجیب" یا "خوب" به‌کار می‌رفته است. این واژه در متون باستانی مانند ریگ‌ویدا، مهمتا، آوستا و... به‌عنوان توصیفی برای این گروه از افراد استفاده می‌شده است.

واژه "آریا" از اهمیت زیادی در متون سانسکریت و اوستایی برخوردار است و در طول تاریخ با مفاهیم مختلفی در این متون به کار رفته است. برخی از نظریه‌ها و تفسیرها در مورد مفهوم واژه "آریا" به شرح زیر است:

معنای اصلی مذهبی 

بسیاری از محققان، به ویژه در زمینه زبان‌شناسی و باستان‌شناسی، باور دارند که مفهوم اصلی واژه "آریا" در متون سانسکریت و اوستایی، معنای مذهبی و دینی داشته است. آنها به آریاهان (آریایی‌ها) به عنوان یک گروه قومی دین‌مدار اشاره می‌کنند و این واژه برای نشان دادن افرادی که به دین‌های هندوایرانی (مانند زرتشتیان) ایمان آورده‌اند، به کار رفته است.

تفسیر مفهوم ایرانی 

برخی از پژوهشگران معتقدند که واژه "آریا" اصطلاحی است که از کلمه "ایران" گرفته شده و به معنای مردمان ایران یا مرتبط با ایران است. این تفسیر به تبیینی جغرافیایی و نژادی اشاره دارد و نه الزاماً به معنای مذهبی.

تفسیر مفهوم نژادی 

برخی از نظریه‌پردازان اعتقاد دارند که مفهوم "آریا" ابتدا به همه اقوام هندواروپایی اطلاق می‌شد، اما به مرور زمان و با پیشرفت فرهنگ و تمدن، این مفهوم به معنای اقوام خاصی از هندوایرانیان محدود شد.

در کل، تفسیرها و نظریه‌ها درباره مفهوم واژه "آریا" متنوع هستند و مبتنی بر متون مذهبی، تاریخی، و زبان‌شناختی مختلف است. این مفهوم در متون باستانی به ویژه در سرزمین‌های هندوایرانی به کار رفته است و تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و تاریخ این مناطق گذاشته است.

آریایی‌ها در ایران سکنا گرفته و به تدریج با جمعیت‌های محلی آنجا آمیخته‌اند. این ادغام فرهنگی و نژادی ممکن است در تکوین تمدن‌های باستانی ایران تأثیرگذار بوده باشد. در طول تاریخ، جامعه ایرانی با مشارکت افرادی از نژادها و فرهنگ‌های مختلف شکل گرفته است.

مطالعات باستان‌شناسی و زبان‌شناسی نشان می‌دهد که آریایی‌ها از زبان‌های هندواروپایی به خصوص شاخه‌ای که به آن هندو،آریایی یا هندو،ایرانی گفته می‌شود، استفاده می‌کردند. این زبان‌ها تأثیر بسزایی بر زبان فارسی و دیگر زبان‌های هندو،ایرانی داشته‌اند.

تمدن آریایی

مهاجرت آریایی‌ها به فلات ایران 

ورود آریایی‌ها به فلات ایران، در گروه‌های متفاوت و بزرگ، طی تقریباً هزار سال اتفاق افتاد و سرانجام، در اوایل هزاره‌ی اول قبل از میلاد، جایگزینی و سپس ایجاد فرمانروایی آن‌ها در نقاط مختلف این سرزمین را شکل داد.

از بررسی منابع و شواهد موجود می‌توان نتیجه گرفت که از اوایل هزاره‌ی سوم پیش از میلاد، مهاجرت آریایی‌ها به ایران آغاز شد. این مهاجرت‌ها در دسته‌های بزرگ و کوچک به صورت متناوب طی دو هزاره ادامه یافت. اقوام آریایی در این حرکت‌ها در نقاط مختلف پراکنده شده و در بین اقوام بومی جا نمی‌گرفتند. در عین حال، در زندگی اجتماعی آن‌ها، اثرات چشمگیری برجای گذاشتند.

سرانجام، در هزاره‌ی اول پیش از میلاد، این اقوام در سه گروه متمایز، یعنی مادی، پارسی و پارتی، انسجام یافتند و به عنوان مثلثی که غرب، جنوب و شرق ایران را فرا گرفته بودند.

اولین حکومت آریایی با نام مادها در غرب این مثلث شکل گرفت و فصلی نو در تاریخ ایران و جهان گشود.

در سراسر ایران، به ویژه در غرب ایران، حکومت‌های مهم و کم‌وبیش متنوعی وجود داشتند که زندگی عهد کهن این منطقه را شکل داده بودند. آریایی‌ها هنگام مهاجرت و ورود به تدریج و به نحوی مستمر و پیوسته وارد قلمرو این حکومت‌ها می‌شدند. در ابتدا، این ورود فرم مشخصی نداشت و با تأثیر گذاشتن بر فرهنگ و تمدن بومی، زندگی را شکل می‌دادند.

اما به تدریج با افزایش جمعیت آن‌ها و ضعف حکومت‌های کهن، فرتوت و انحطاط یافته، به گونه‌ای شگفت‌آور تغییر کرد. آنان نه تنها جای خادمان را می‌گرفتند، بلکه به علت کثرت جمعیت، نیروی جسمانی و قدرت تحرک بیشتر، نژاد فائق را به وجود می‌آورند و بومیان آسیایی را به نابودی کشانیدند.

با توجه به کمبود منابع در مورد نحوه‌ی حرکت و ورود آریایی‌ها به سرزمین‌های جدید، می‌توان گروه بزرگی را تشخیص داد که به هند و اروپا مهاجرت کردند؛ این گروه به عنوان گروه هند و اروپا یا به اصطلاح دیگر، گروه هند و ژرمنی شناخته می‌شود. این عنوان به این دلیل اطلاق شده که آن‌ها منطقه‌ی وسیعی از هندوستان تا اسکاندیناوی را فرا گرفته‌اند و امروزه دانشمندان اطلاعات بسیاری از مشترکات فرهنگی، تمدنی و زبانی بین این گستره جغرافیایی را یافته‌اند. 

مهاجرت آریایی‌ها

مسیرهای احتمالی اقوام ایرانی

ورود آریایی‌ها باعث شکل‌گیری یک فصل تاریخی جدید در ایران شد. این دوران از اعصار طلایی تاریخ ایران به حساب می‌آید زیرا امپراتوری‌هایی که در این دوره به وجود آمدند، ابرقدرت شرق را در مقابل ابرقدرت غرب قرار دادند. سرزمین اولیه‌ی این اقوام در نواحی جنوب غربی استپ‌های روسیه بوده و به ایرانویچ معروف می‌شود. از اینجا این اقوام، با عبور از شمال و غرب دریاچه آرال و هندوکش، به سمت خوارزم و سغد حرکت کردند.

سپس از رود سیحون گذشته و به بلخ (باکتریا) رسیده و در اینجا به دو شاخه شرقی و غربی تقسیم شدند. گروه غربی با گذر از شمال و غرب دریای خزر و قفقاز و دور زدن دریای سیاه، به شبه‌جزیره‌ی آناتولی (آسیای صغیر) رسیدند. در همین حین، این گروه در ابتدا بین اقوام هوری که حکومتی مهم داشتند، رخنه کردند و به تدریج به دلیل کثرت جمعیت، نژاد برتر شدند. به این ترتیب، حکومت میتایی آریایی در هزاره‌ی دوم پیش از میلاد شکل گرفت.

شاخه‌ی شرقی آریایی‌ها، که به نام هند و ایرانی مشهور است، پس از عبور از کناره‌های رود جیحون و رود بلخ، نواحی مختلف را زیر پوشش نژادی خود قرار دادند و گروه باقی‌مانده دوباره راه خود را به سمت جنوب ادامه دادند و به دو شاخه‌ی متمایز تقسیم شدند:

شاخه‌ی هندی 

شاخه‌ی هندی پس از عبور از بلخ، به جانب کوه‌های هندوکش روان شد. گروهی از آن‌ها در کناره‌های رود کابل مستقر شدند و گروه دیگر به موازات آن رود به جانب هند رفتند. این گروه پس از ورود به سرزمین هندوستان، به سوی رود سند پیش رفته و به تدریج نژاد آریایی هندی را به وجود آوردند. آریایی‌های ایرانی و هندی که در سرزمین مادر در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند، دارای مشترکات فراوانی در تمام ابعاد زندگی بودند.

شاخه‌ی ایرانی 

شاخه‌ی آریایی ایرانی در ابتدای هزاره‌ی اول پیش از میلاد، در حدود بلخ از برادران خود که به جانب هند می‌رفتند، جدا و وارد ایران شدند. این گروه پس از معابر شرقی دریای خزر به جانب شرق و غرب ایران روان گشتند و به تدریج در سراسر این سرزمین پهناور پراکنده شدند.

شواهد نشان می‌دهد که آریاییان ایرانی و هندی، مدت‌های بسیار طولانی در یکجا و در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند. این همبستگی نژادی، فرهنگی و تمدنی، به‌ویژه از فحوای ودا کتاب مقدس هندیان و نیز اوستا کتاب مقدس ایرانیان، مشخص می‌شود.

آریایی‌های وارد شده به ایران، به دسته‌های گوناگونی تقسیم شدند. یک گروه به سوی شمال و شمال غربی این سرزمین رفتند و به داخل سرزمین کاسی‌ها نفوذ کردند. این گروه با گروه‌های بومی و آریایی که از قبل در نزد آنان رخنه کرده بودند، آمیخته و نهایتاً کاسی‌ها را آریایی خواندند.

دسته‌ی دیگر در شمال شرقی و شرق ایران استقرار یافته و با تکمیل تعداد افرادشان اقوام پارتی را به وجود آوردند، یعنی همان اقوامی که بعدها شاهنشاهی اشکانی را بنیان گذاشتند. دسته‌ای دیگر نیز به سمت جنوب و غرب ایران حرکت کرد.

به نظر می‌رسد که در ابتدای هزاره‌ی اول پیش از میلاد، مهاجمان آریایی، به زور و با امواج متوالی وارد می‌شدند و از دو راه، یعنی دو معبر شرقی و غربی دریای خزر از طریق ماوراء النهر و قفقاز، به مهاجرت خود ادامه می‌دادند. این مهاجران نه تنها در بین بومیان و در کنار هم زندگی می‌کردند بلکه برخلاف هزاره‌های گذشته، در حکومت‌های مستهلک نشدند، بلکه خلاف آن، همبستگی و تعامل بین آریاییان ایرانی و هندی، بسیار طولانی و موفقی بود.

آریایی‌ها پس از ورود به ایران، به دو شاخه اصلی تقسیم شدند: شاخه شرقی و غربی. شاخه شرقی که به سوی هندوستان متوجه می‌شد، به دلیل تسخیر پیشین نژادنشان از این سرزمین، به سمت ایران جلوگیری شد. بنابراین، آن‌ها به سمت غرب حرکت کردند. در این مسیر، ایلام را فرا گرفتند و به شکلی به شهر ایلام رسیدند. در اینجا، آریایی‌ها اقامت گزیدند و به کوچ نشینی‌های فصلی پرداختند.

این شاخه از آریایی‌ها در ادامه مسیر خود به سمت غرب پیش رفته و با مردمان آشور روبرو شدند. این تداخل باعث نفوذ آریایی‌ها به داخل حکومت اورارتور گردید و در نهایت، با تداوم حرکت، سرزمین ماد را فرا گرفتند.

در میان آریایی‌های مهاجر، سه گروه بزرگ و مهم به وجود آمدند: مادها، پارسها، و پارتها. این سه گروه نژادی نقش بسزایی در تاریخ ایران باستان ایفا کردند. مادها در نواحی مختلف شمالی و شمال‌غربی ایران پراکنده شدند. پارسها به منطقه‌های جنوب‌غربی از دریاچه ارومیه مهاجرت کردند و قرار گرفتند. این قوم در آینده، امپراتوری اختصاصی خود یعنی امپراتوری هخامنشی را بنیان نهادند. پارتها نیز به سرزمین‌های جنوبی و غربی از ایران پراکنده شدند.

از این نوع تقسیمات نژادی و مهاجرت‌ها، تحولات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جدیدی در ایران باستان به وجود آمد. آریایی‌ها با ورود به این سرزمین‌ها، سازمان‌دهی نسل‌های جدیدی از ایرانیان را آغاز کردند و تداوم این فرآیند، نقش مهمی در تاریخ این منطقه ایفا نمود.

هم‌جواری دو قوم پارس و ماد در نهایت به برخی درگیری‌ها منجر شد، حکومت مادها با ورود کوروش کبیر، بنیان‌گذار امپراتوری هخامنشی، به پایان رسید. متأسفانه، تا به حال اطلاعات کافی از مادها به‌صورت نوشتاری یا حتی غیرنوشتاری در دست نیامده است.

به جز نوشته‌های هرودت، اطلاعات کمتری از زندگی و تاریخ مادها وجود دارد. از منابع دیگر نیز می‌توان به مکاتبات و گزارشات آشوریان و بابلیان اشاره کرد که به‌صورت پراکنده و محدود به برخی جزئیات از تاریخ مادها اشاره دارند.

هرودت به‌عنوان یکی از نخستین تاریخ‌نگاران یونانی، در اثر خود شرح جزئیات تاریخ مادها را ارائه کرده است. او ادعا می‌کند که مادها نخستین قومی بودند که از سلطه آشور خود را آزاد کردند. طبق گزارشات هرودت، در یک مجلس مشورتی میان سران قبایل ماد، دیااکو به عنوان شاه ماد انتخاب شد و به خواسته­ هایش که ایجاد تشریفات و گرد هم آمدن مادها و تاسیس شهری جدید و کاخی باشکوه بود، مردمان تن دادند.

پس از 53 سال حکومت دیااکو، پسر او به نام فروتیش شاهی را به ارث برد. بنا به گفته هرودت، پارسی‌ها نخستین قومی بودند که تحت حمله مادها قرار گرفتند و مورد اخلاقی و سرزنش‌های مادها قرار گرفتند. پس از این حمله، فروتیش به آشور حمله کرد و در نبردی کشته شد.

سپس حکومت به فرزندش، هوخشتره، منتقل شد. او با تشکیل ارتش منظم به جنگ با آشوریان پرداخت و درگیر حمله سکاها شد، که به 28 سال حاکمیت سکاها بر ماد منجر شد. هوخشتره سرانجام با موفقیت سکاها را شکست داد و برای حمله مجدد به آشوریان آماده شد. در نهایت، با همراهی بابلیان، آشوریان را شکست دادند.

هرودت در نهایت حکومت 25 ساله فرزند آخرین پادشاه ماد، آستیاگ را تا انتقال قدرت به پارس توسط کوروش کبیر شرح می‌دهد.

با توجه به اطلاعات موجود، می‌توان نتیجه گرفت که حکومت مادها در واقع اولین شاهنشاهی یا امپراطوری در ایران نبود، بلکه بهتر است آن را یک مجموعه سیاسی ثابت دانست. این نظر ممکن است ناشی از باور عمومی باشد که قدرت معادل با آشوریان باید باشد تا بتوانند آشور را منهدم سازند؛ به عبارت دیگر، این باور وجود دارد که مادها نیز امپراطوری داشته‌اند.

همچنین، ارتباط نزدیک مادها و پارس‌ها و نقش مادها در امپراطوری پارس‌ها می‌تواند باعث ایجاد این ایده شود که مادها پیش از ظهور پارس‌ها نیز امپراطوری داشته‌اند. نام مادها همیشه به همراه امپراطوری پارسیان ذکر شده و این موضوع به تقلید از الگوی هرودت در توجه به امپراطوری ماد سوق داده است.

در اینجا، گروهی از پژوهشگران مادها را همراه با بابل در ماجرای سقوط آشور نقش برتری ایفا کرده و معتقدند که حضور کمرنگ مادها در گزارش‌های بین‌النهرین ممکن است ناشی از عدم انتقال صحیح این خبر از سوی بابلیان باشد.

با این حال، همکاری بابلیان در این عملیات نقش مهمی در پیروزی مادها داشته و تمام شواهد نشان می‌دهد که این بابلیان بودند که از لحاظ ارضی از شکست آشوریان بهره‌مند شدند، و مادها از این پیروزی‌ها سهم کمتری به‌دست آوردند. این نشان‌دهنده‌ی عدم برتری مادها بر سایر اقوام در این اتحادیه است.

نام مادها برای اولین بار در کتیبه‌های شالمانسر سوم در اواخر قرن نهم پیش از میلاد آمده است. با توجه به گزارشات آشوریان، این اقوام ایرانی از نظر آشوریان اهمیت یکسانی داشتند و در تحت سلطه آوردن و یا خراج گذاری و ارسال هدیه و گروگان، نام مادها و پارس‌ها بدون برتری از یکدیگر آمده است.

بر اساس این اطلاعات، هیچ یک از این اقوام برتری خاصی بر دیگری نداشته‌اند، و ویژگی‌های جغرافیایی منطقه غرب زاگرس نشان‌دهنده‌ی وجود شمار زیادی واحد سیاسی کوچک و پراکنده بوده است.

در نهایت، باید به این نکته اشاره کرد که تا کنون نمی‌توان از پادشاهی متمرکز یا یک امپراطوری مادی در این زمان حکایت کرد. وقایع بعدی نظیر جنگ با لیدی‌ها که بدون نتیجه به پایان رسید و یا جنگ با پارسیان که به نابودی سیاسی مادها منجر شد، نشان می‌دهد که مادها در این دوران به عنوان یک قدرت نظامی و سیاسی برتر در این اتحادیه شناخته نمی‌شدند.

به نحوی متفاوت از گزارشات هردوت و با استناد به منابع و گزارشات آشوری،  می توان نتیجه گرفت که شاهان ماد هیچ‌کدام به یک ساختار دولتی متمرکز و دائمی مانند شاهان آشور دست نیافته‌اند. در آن روزگار، احتمالاً به دلیل تاثیر سقوط آشور که تا آن زمان به عنوان تأمین‌کننده امنیت جاده‌های تجاری غرب به شرق، و به‌عنوان عاملی که باعث رشد اقتصادی و سیاسی همسایگان می‌شد، شناخته می‌شد، حرکتی به سوی اتحاد و یکپارچگی سیاسی صورت گرفت. اما این تغییرات به یکباره و به نظر می‌آید که زیر تأثیر سقوط آشور رخ داده باشد و باعث رکود و افول مناطق مرتبط شده با آشور شده باشد.

از سوی دیگر، مولفه‌هایی که برای تشکیل یک دولت دائمی ضروری بودند، در جامعه مادها وجود نداشت. وجود یک دستگاه اداری، قشربندی اجتماعی، مقامات و مشاغل منظم، ارتش و ساختار نظامی، منبع منظم درآمد، ایدئولوژی برای مشروعیت‌زایی، و حتی قانون و نظم در جامعه مادها به شدت کمبود داشت. حتی اطلاعات ارائه شده توسط هردوت نیز با ویژگی‌های یک امپراطوری یا شاهنشاهی هم‌خوانی ندارد.

بعضی پژوهشگران معتقدند که نامگذاری شاهنشاهی یا امپراطوری برای مادها توسط هردوت به‌منظور سهولت در شرح حوادث متنوع و پرآکنده آن دوره صورت گرفته است. این تفاوت‌ها و عدم تطابق با ویژگی‌های یک امپراطوری، موجب می‌شود که ادعاهای هردوت در مورد امپراطوری مادها به شکل کامل قابل قبول نباشد.

از این منظر، به نظر می‌رسد که مادها نه تنها یک امپراطوری تشکیل نداده‌اند، بلکه موفق به تشکیل یک دولت دائمی هم نشده‌اند و تنها در مواقع بحرانی، اتحادیه‌ای با ساختار قبیله‌ای تشکیل می‌دادند. می‌توان نتیجه گرفت که جامعه مادها در حال دگرگونی مداوم بوده و شاید به سمت دولتی دائمی حرکت می‌کرده‌اند، اما شرایط تحت تأثیر سقوط آشور این جریان را متوقف کرده است.

در نهایت، با توجه به جایگاه سیاسی و نظامی مادها در منطقه، ممکن است عجیب به نظر آید که آنها به جای تلاش برای برقراری روابط دوستانه با پارس‌ها (که از نظر نژادی، فرهنگی و اجتماعی به آنها نزدیک‌تر بودند)، در فکر سلطه بر آنها بوده‌اند.

به خصوص که منابع آشوری و بابلی و شواهد تاریخی نشان می‌دهند که پارس‌ها استقلال و توانمندی نظامی داشته‌اند و در پیمان‌های نظامی علیه آشوریان شرکت کرده و در نهایت موفق به سلطه بر سرزمینشان، قلمروی شرقی عیلامی‌ها، در زمان فرمانروایی مادها در منطقه‌ی زاگرس شده‌اند.

آمیختگی دو قوم ایرانی و بومی

نگاهی به تاریخ آمیختگی دو جامعه ایرانی و بومی، از زوایای مختلف ما را به دورانی بی‌نظیر می‌برد. در تپه‌ی باستانی سیلک، بازسازی‌ها از ورود مهاجمان ایرانی با گله، زنان، و کودکان خود به نجد ایران خبر می‌دهند. این مهاجمان ابتدا به خدمت امرای محلی می‌پیوسته و سپس خود جایگاه بالاتری را به دست می‌آوردند.

آثار باشکوه یک امیر تازه‌وارد در قله‌ی تپه‌ای مصنوعی در سیلک نماد از آغاز یک دوره جدید است. قبرهای دیگر در کف خانه حفر نشده‌اند و گورستان چند صد متر دورتر از آن واقع شده است. اموات با لوازم متنوع در خاک  دفن می شدند، سلاح‌ها از مفرغ و آهن می‌باشند. نقوش ظروف سفالی نیز از سیلک تا نقاط مختلف ایران به ویژه نجد، شاهد ذوق هنری و فرهنگ متنوعی هستند.

پس از حمله اقوام ایرانی، جامعه بومیان به شکلی دیگر طراحی شد. آنان مانند رعایا برای امیران فرمانروا کار می‌کردند و تدریجاً جامعه با طبقات مختلفی روبرو شد. تیره‌های ایرانی، شاهنشاهی بزرگی را رقم زدند و پس از سده‌ها، به عنوان فرمانروایان آسیا شناخته شدند.

سوالات متداول درباره مهاجرت آریایی‌ها به فلات ایران

۱. آریایی‌ها چه کسانی بودند و به کجا مهاجرت کردند؟

آریایی‌ها جزو اولین اقوامی بودند که از دشت‌های آسیای میانه به جغرافیای ایران مهاجرت کردند. آنها از اقوام هندوایرانی به شمار می‌آمدند و در ایران ساکن شدند.

۲. مفهوم واژه "آریا" چیست؟

واژه "آریا" از واژه‌هایی است که در متون سانسکریت و اوستایی به کار برده شده است. این واژه معمولاً به اقوام هندوایرانی اطلاق می‌شود و مفهوم مذهبی و جغرافیایی دارد.

۳. چرا آریایی‌ها به ایران مهاجرت کردند؟

آریایی‌ها از دشت‌های آسیای میانه به دلیل مختلف، از جمله تغییرات جغرافیایی و مذهبی، به ایران مهاجرت کردند. این مهاجرت‌ها تأثیرات عمیقی بر تاریخ و فرهنگ ایران گذاشت.

۴. آیا واژه "آریا" به تمام اقوام هندواروپایی اطلاق می‌شد؟

اصطلاح "آریا" در ابتدا به همه اقوام هندواروپایی اطلاق می‌شد، اما به مرور زمان و با پیشرفت فرهنگ و تمدن، به معنای اقوام خاصی از هندوایرانیان محدود شد.

۵. آیا مهاجرت آریایی‌ها به ایران تأثیراتی بر فرهنگ و تاریخ این منطقه گذاشت؟

بله، مهاجرت آریایی‌ها به ایران تأثیرات گسترده‌ای بر فرهنگ، زبان، و تمدن این منطقه داشت. این تأثیرات عمیق در تاریخ و تمدن ایران به‌خصوص در دوره‌های باستانی قابل مشاهده است.

کانال عصر ایران در تلگرام